ZEYTİNDE BOR NOKSANLIĞI
TANIMI VE YAŞAYIŞI
Bor noksanlığı fizyolojik bir hastalıktır. Bitki bünyesine alınan borat anyonlarının çeşitli polioksi bileşikleri oluşturması ve bu bileşiklerin hücrede strüktür birimleri bileşiklerinin analoğu olarak hareketsiz ve diğer hücre ve dokularda ilişiksiz kalmasından dolayı borun tekrar kullanılması mümkün olamaz. Bitkinin normal gelişebilmesi için sürekli olarak borun alınması gerekir. Bitkinin gelişme dönemlerinde borun alınmayışı bitkide bor açlığına neden olur. Daha önce alınan bor, büyüyen genç dokulara zor taşınır. Bitki kökleri tarafından alınan bor yapraklara anorganik formda ulaşır. Yapraklara ulaşınca da az hareket eden kompleks bor molekülleri oluşur. Fazla mineral gübre kullanımı ve yüksek miktarda ürün alınması bor gereksinimini artırır.
Zeytin yapraklarındaki bor miktarı (ppm.) aşağıdaki gibidir.
Noksan Az Normal Yüksek
< 15 ppm 15-20 ppm 20-30 ppm >30 ppm
Bor yeni dokuların oluşması için gerekli bir iz elementtir.
ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI
Bor noksanlığı zeytin ağaçlarının yaprak, sürgün ve meyvelerinde belirti oluşturur.
Noksanlık yaprak uçlarının sararması ile kendini gösterir ve zamanla yaprağın sap tarafına ilerleyerek yaprağın sararmasına ve dökülmesine neden olur. Belirtiler kış sonuna doğru ve ilkbahar başlarında görülür, sonbaharda ise kaybolur.
Sürgünlerde ise, sürgün uçları kurumakta ve ortadaki tomurcuklardan yan sürgünler oluşmaktadır. Gelişmenin yanlara kayması nedeniyle ağaçlarda bodurlaşma ve çalılaşma görülür. Hastalıklı dalların kabukları çatlar, kabarır ve anormal bir görünüm alır.
Zeytin meyveleri genellikle deforme olur, mantarlaşır ve zamansız dökülür. Verim azalır, noksanlığın ileri durumlarında ağaçlar kuruyabilir.
KONUKÇULARI
Zeytindir.
MÜCADELESİ
l. Kültürel Önlemler:
Toprak ve iklim koşullarının uygun olmadığı yerlerde zeytinlik kurulmamalıdır. Dikim, sulama ve gübreleme tekniğine uygun olarak yapılmalı, ağaç diplerine set yapılarak erozyon önlenmelidir.
2. Kimyasal Mücadele:
a. İlaçlama Zamanları:
İlkbaharda sürgün gelişmesinin olduğu dönemde (Mart - Nisan ayları) bir ilaçlama yapılır.
b. Kullanılacak İlaçlar ve Dozları:
Etkili Madde Adı ve Oranı Formülasyonu Dozu 100 Lt Suya
Boraks, %36.5 İnce granül veya toz 250g (genç ağaçlara)
Boraks, %11.3 İnce granül veya toz 500g (Yaşlı ağaçlara)
c. Kullanılacak Alet ve Makinalar:
Toprak ilaçlamaları için çapa veya benzeri toprak işleme aletleri kullanılmalıdır.
d. İlaçlama Tekniği:
Toprağa uygulanacak toz veya granül ilaçlar, ağaçların taç izdüşümlerine açılan 20 - 25 cm. derinlik ve genişlikteki karıklara verilip çapa ile toprağa karıştırılmalıdır. Toprakta yeterli nem yoksa ilaçlamadan sonra her ağaca 40 - 50 L su verilmelidir.
UYGULAMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ
İlaçlama öncesi ve sonrası alınan toprak ve yaprak örneklerinde bor miktarları saptanarak ilaçlamanın etkililiği belirlenir. Zeytin ağaçlarında bulunması gereken bor miktarı 28-30 ppmdir. ilaçlama öncesi yaprak ve toprak örnekleri Aralık-Ocak aylarında kış dinlenme periyodunda, ilaçlama sonrası örnekler ise ilaçlamadan ve ilk örnek alımından l yıl sonra yine Aralık ve Ocak aylarında alınmalıdır.
Toprak örnekleri arazi, renk, meyil ve yükseklik gibi yönlerden incelenerek zeytin ağaçlarının kök yapışma göre 0-20 cm, 20-40 cm veya 40-60 cm derinliklerden alınmalıdır. Yaprak örnekleri ise, boy hizasından ve 4 yönden bir yaşındaki sürgünlerin orta kısmındaki yapraklardan toplanmalıdır.
Yapraklarda Bor Noksanlığı
Bor noksanlığı sonucu görülengenç dallardaki şekil bozuklukları(kıvrılmalar)
Betül CENGİZ
Ziraat MÜHENDİSİ
